7. มูสิกาสูตร

ว่าด้วยบุคคลเปรียบด้วยหนู 4 จำพวก

[106] ^* [107] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หนู 4 จำพวกนี้ 4 จำพวก
เป็นไฉน คือ หนูขุดรูแต่ไม่อยู่จำพวก 1 หนูอยู่แต่ไม่ขุดรูจำพวก 1 หนูไม่ขุดรู
ไม่อยู่จำพวก 1 หนูขุดรูด้วยอยู่ด้วยจำพวก 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หนู 4 จำพวกนี้แล.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน บุคคลเปรียบด้วยหนู 4 จำพวก
นี้ มีปรากฏอยู่ในโลก 4 จำพวกเป็นไฉน คือ บุคคลดุจหนูขุดรูแต่ไม่อยู่
จำพวก 1 บุคคลดุจหนูอยู่แต่ไม่ขุดรูจำพวก 1. บุคคลดุจหนูไม่ขุดรูไม่อยู่
จำพวก 1 บุคคลดุจหนูขุดรูด้วยอยู่ด้วยจำพวก 1.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจหนูขุดรูแต่ไม่อยู่อย่างไร บุคคล
บางคนในโลกนี้ ย่อมเล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ เคยยะไวยากรณ์ คาถา อุทาน
อิติวุตตกะ ชาดก อัพภูตธรรม เวทัลละ แต่เขาไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า
นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา อย่างนี้แล
บุคคลเป็นดุจหนูขุดรูแต่ไม่อยู่ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หนูขุดรูแต่ไม่อยู่ แม้
ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจหนูอยู่แต่ไม่ขุดรูอย่างไร บุคคล
บางคนในโลกนี้ ไม่เล่าเรียนธรรม คือ สุตะ ฯลฯ เวทัลละ แต่เขาทราบชัด
ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจหนูอยู่แต่ไม่ขุดรู
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หนูอยู่แต่ไม่ขุดรู แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
* สูตรนี้ปรากฏว่าขาดหายไป ในอรรถกถาแก้สูตรที่ 5 (คือเรื่องมะม่วง) แล้วกล่าวว่า สูตร
ทั้ง 6 เนื้อความตื้น แล้วก็แก้สูตรที่ 7 (คือเรื่องหนู) ต่อไป ท่านผู้ชำระพระบาลีฉบับนี้ทำ
เชิงอรรถบอกไว้ว่า สูตรที่ 6 นี้ แม้ในพระไตรปิฎกฉบับประเทศอื่น ๆ ก็ปรากฏว่าขาดหาย
ไปเหมือนกัน

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจหนูไม่ขุดรูไม่อยู่อย่างไร บุคคล
บางคนในโลกนี้ ไม่เล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ ฯลฯ เวทัลละ เขาไม่ทราบชัด
ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจหนูไม่ขุดรูไม่อยู่
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย หนูไม่ขุดรูไม่อยู่ แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบ
ฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจหนูขุดรูด้วยอยู่ด้วยอย่างไร บุคคล
บางคนในโลกนี้ เล่าเรียนธรรม คือ สุตตะ ฯลฯ เวทัลละ ทั้งทราบชัด
ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินี-
ปฏิปทา อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจหนูขุดรูด้วยอยู่ด้วย ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
หนูขุดรูด้วยอยู่ด้วย แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเปรียบด้วยหนู 4 จำพวกนี้แล มีปรากฏ
อยู่ในโลก.
จบมูสิกาสูตรที่ 7

อรรถกถามูสิกาสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในมุสิกาสูตรที่ 7 ดังต่อไปนี้ :-
ที่อยู่เรียกว่า รู หนูจำพวกใด ย่อมขุดรู แต่ไม่อยู่ในรูนั้น หนูจำพวกนั้น
เรียกกันว่า ขุดรู แต่ไม่อยู่. บาลีว่า ขนฺตา ดังนี้ก็มี. บททั้งปวงพึงทราบ
โดยนัยนี้.
จบอรรถกถามูสิกาสูตรที่ 7